Publicatie De gevolgen van elektromagnetische velden van radiofrequenties (RF-EMV) op oorsuizen, migraine en niet-specifieke symptomen bij de algemene en de beroepsbevolking: een systematische review en meta-analyse van observationele studies bij de mens

In deze studie onderzochten de onderzoekers de effecten van langdurige of herhaalde lokale of blootstelling van het hele lichaam op de verschijning van bepaalde symptomen (oorsuizen, migraine, slaapproblemen, enz.).

De onderzoekers hebben een onderzoeksstrategie vastgesteld om alle bestaande artikelen over het onderwerp te identificeren. Hun strategie omvatte specifieke criteria zoals het type bevolking (algemene en beroepsbevolking), het type studie (cohort, studie van een populatie van proefpersonen met gemeenschappelijk kenmerken en die in de tijd worden gevolgd; casus-controle, studie waarin een groep personen met een bepaalde ziekte (‘cases’) worden vergelijken met en een groep personen die de kenmerken van deze ziekte niet vertonen (‘controls’)), het type blootstelling (lokaal of het hele lichaam gedurende ten minste één week). Na het selecteren van de relevante artikelen hebben de onderzoekers de gegevens uit deze artikelen gehaald en geanalyseerd. Zij beoordeelden ook het betrouwbaarheidsniveau van de hoeveelheid wetenschappelijk bewijs, waarbij een laag niveau werd toegewezen in geval van studiebeperkingen (bijv. risico op vertekening), inconsistentie van resultaten, onnauwkeurigheid, enz.

In totaal identificeerden de onderzoekers 4458 documenten. Na controle van de inclusiecriteria, selecteerden de onderzoekers 13 artikelen uit Europese landen. Met uitzondering van een case-control studie waren alle opgenomen studies prospectieve cohortstudies, waarbij deelnemers worden gevolgd die bij de aanvang van de studie geen symptomen hadden. De belangrijkste symptomen in de artikelen waren: oorsuizen, migraine, en niet-specifieke symptomen (hoofdpijn, slaapproblemen, enz.). Slechts één studie betrof beroepsmatige blootstelling.

In het algemeen lieten de resultaten geen verbanden zien tussen de blootstelling aan RF-EMV en de geëvalueerde symptomen (oorsuizen, migraine, hoofdpijn, slaapproblemen, niet-specifieke symptomen). Deze resultaten zijn echter gebaseerd op studies waarvoor het betrouwbaarheidsniveau zeer laag is. Bovendien is de beoordeling voor elk symptoom gebaseerd op een zeer beperkt aantal studies (1 tot 4), waardoor de robuustheid van de resultaten afneemt.

Conclusie, deze studie is van goede kwaliteit en presenteert de stand van de huidige wetenschappelijke kennis over de blootstelling aan RF-EMV en de symptomen (oorsuizen, migraine, enz.) onderzocht door observationele studies bij de mens. De onderzoekers wijzen op de uitdaging van de beoordeling van de blootstelling en de controle van de factoren die de resultaten kunnen beïnvloeden. Ze vermelden ook de problemen van het onderscheiden van de effecten als gevolg van RF-EMV zelf en de levensgewoonten die ook een rol spelen in de onderzochte symptomen.